Dinosaurussen

De eerste fossiele resten van dinosaurussen werden al in de derde eeuw na Christus in China gevonden. Toch kregen deze dieren pas in 1841 een naam: op de 11de bijeenkomst van de British Association for the Advancement of Science doopte prof. Richard Owen ze "dinosaurus", wat letterlijk "verschrikkelijke" of "angstaanjagende hagedis" betekent.

Er zijn ruim 1 100 verschillende dinosaurussen bekend. Gemiddeld wordt er elke maand één nieuwe soort ontdekt.

30 cm lange snijtanden

De temperatuur op aarde is nu zo'n 15°C. Maar toen Tyrannosaurus rex op onze planeet rondliep was de gemiddelde temperatuur ongeveer 30 graden Celsius. In die tijd, zo'n 85 tot 66 miljoen jaar geleden, had de aarde geen ijskappen: de temperatuur van het zeewater op de Noordpool bedroeg toen 14°C.

De allereerste T-rex werd in 1905 opgegraven. Het grootste skelet dat ooit van een Tyrannosaurus rex is gevonden meet ruim 13 meter (de T-rex van Naturalis in Leiden is 12 m groot). In de 1,6 m grote schedel staan tanden van 30 cm. Levend zou deze vleeseter 6 400 kg wegen. Ter vergelijking: de Afrikaanse olifant, het grootste nog levende landdier, weegt 5 000 kg.

Bijtkracht van een volwassen mens (Homo sapiens): 0,7 kilonewton. Van een nijlkrokodil (Crocodylus niloticus): 13,5 kN. Bijtkracht van een Tyrannosaurus rex: 57 kN (genoeg om een auto doormidden te bijten). En van een 11 m lange oerkrokodil (Deinosuchus riograndensis): 102 kN.

Een drol van 1 500 kg

Een volwassen Brachiosaurus kon ruim 20 ton (ca. 23 000 kg) wegen, had een schofthoogte van 11 en een lengte van 23 meter. Desondanks mat de kop van het dier slechts 90 centimeter.

Nog een paar maatjes groter was Argentinosaurus, met een lengte van 40 m de waarschijnlijk grootste dino die ooit geleefd heeft. Een volwassen exemplaar woog ongeveer 80 ton. Alleen al het dijbeen van het dier had een lengte van 2,5 meter! Wetenschappers denken dat zulke grote dino's wel 120 jaar oud konden worden.

Argentinosaurus had een meer dan gezonde eetlust: dagelijks werkte het dier ongeveer 2 000 kg plantaardig voedsel naar binnen en dronk het zo'n 2 000 liter water. Daarvan draaide de dino iedere dag een drol van wel 1 500 kg.

Niet helemaal uitgestorven

De grootste fossiele voetafdruk van een dino meet meer dan 100 cm. Het grootste dinosaurusei dat ooit gevonden werd heeft een inhoud van 3 liter. Dat is ruim 2 keer zo groot als een struisvogelei en zelfs 60 keer zo groot als een kippenei. Als je van zo'n dino-ei een omelet wilt bakken, heb je een koekenpan nodig met een doorsnede van bijna 90 cm.

De eerste dinosaurussen verschenen ongeveer 230 miljoen jaar geleden op aarde. De laatste dino's verdwenen, vrijwel zeker als gevolg van een meteorietinslag, op het einde van het krijt. Dat was zo'n 66 miljoen jaar geleden.

Toch is de dinofamilie nog niet helemaal uitgestorven: op ongeveer 30 kleine eilandjes voor de kust van Nieuw Zeeland leeft de Tuatara, een verre neef van Tyrannosaurus rex. Het zijn gedrongen hagedissen van maximaal 60 cm lang die er maar liefst 20 jaar over doen om volwassen te worden. Ze kunnen, net als hun prehistorische familieleden, dan ook héél erg oud worden: meer dan 100 jaar.