De atoombom

Zo'n 50 km ten zuidoosten van San Antonio (New Mexico, USA) ligt Trinity Base, de plaats waar op maandag 16 juli 1945 om 05:30 uur plaatselijke tijd de allereerste atoombom tot ontploffing werd gebracht.

Op de eerste zaterdag van april en oktober kan je er zelf een kijkje gaan nemen: neem vanuit San Antonio highway 380 naar Roswell en sla na ongeveer 25 km rechtsaf richting Stallion Range Center. Met hooguit 1 millirem straling per uur is het er al lang niet meer echt gevaarlijk.

Hiroshima en Nagasaki

In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog werd de atoombom voor het eerst echt gebruikt. Slechts 3 weken na de eerste test, op maandag 6 augustus 1945 om 08:15 uur plaatselijke tijd, gooiden de Amerikanen Little Boy op Hiroshima. De bom explodeerde 550 meter boven de Japanse havenstad met een kracht van 15 000 ton TNT.

Fat Man, 's werelds tweede atoomwapen, bevatte 6,2 kg plutonium en had een explosieve kracht van 21 kiloton TNT. De bom werd op 9 augustus 1945 om 11:02 uur op 500 m hoogte boven Nagasaki (Japan) tot ontploffing gebracht.

De ontploffing vernietigde 10 km² van Hiroshima. 68 procent van alle gebouwen werd met de grond gelijk gemaakt; 24 procent raakte beschadigd. Later meldde het Supreme Allied Headquarters 129 558 slachtoffers (doden, gewonden en vermisten) en 176 987 daklozen op een bevolking van ongeveer 350 duizend.

Drie dagen later was de Japanse stad Kokura aan de beurt. Maar wegens slecht zicht besloot piloot Charles W. Sweeney met zijn B-29 Superfortress bommenwerper uit te wijken naar Nagasaki. De explosie doodde in een fractie van een seconde 35 tot 40 duizend mensen. Vele duizenden stierven later aan hun verwondingen en aan stralingsziekte.

Maak je eigen A-bom

Voor het maken van De Bom heb je, naast flink wat kennis van zaken, een zogenaamde 'kritische massa' splijtstof nodig: minimaal 10 kg plutonium of 15 kg uranium. Plutonium kan je relatief eenvoudig winnen uit het afval dat bijvoorbeeld de kerncentrales in Borssele (Nederland) of Doel (België) produceren. Maar het in elkaar zetten van een plutoniumbom is bepaald geen makkie.

Nagasaki, 9 augustus 1945. Na de explosie van Fat Man ontstond een paddenstoelwolk van maar liefst 18 km hoog.

De constructie van een uraniumbom is daarentegen betrekkelijk simpel. Daar staat weer tegenover dat het verkrijgen van de juiste hoeveelheid geschikt uranium niet zo eenvoudig is. Het productieproces is omslachtig en erg kostbaar: er zijn duizenden mensen bij nodig en het kost miljarden euro's.

In een (bijvoorbeeld) Australische uraniummijn moet je eerst 2 500 000 kg erts delven. De 0,2 procent uraniumoxide haal je er vervolgens met een zuiveringsproces uit. Dat levert je 5 000 kg zogenaamde yellowcake op: een verwerkbare verbinding van uranium.

In een speciaal daarvoor gebouwde conversiefabriek zet je de yellowcake daarna om in 4 000 kg uraniumhexafluoride, een zoutachtige stof die je vervolgens in gasvorm brengt.

Met behulp van enkele honderden technisch zéér geavanceerde centrifuges verrijk je het gas zodat ongeveer 23 kg hoogverrijkt uraniumhexafluoride ontstaat. Hiervan maak je tenslotte 15 kg metallisch uranium, de hoeveelheid splijtstof die je voor één enkele atoombom nodig hebt.